♦ ABSORPCJA- pochłanianie substancji całą objętością innej substancji, najczęściej gazu przez ciecz lub ciało stałe.

 

♦ ADHEZJA - przyleganie cieczy do powierzchni ciała stałego. Jest ono wynikiem sił przyciągania działających pomiędzy cząsteczkami ciała stałego i cieczy.

 

♦ ADSORBENT - substancja stała o właściwościach chłonnych, na której powierzchni zachodzi proces absorpcji. Właściwości chłonne mają np. węgiel aktywny, żel krzemionkowy.

 

♦ ADSORPCJA - gromadzenie się substancji rozpuszczonych w cieczy lub obecnych w fazie gazowej na powierzchni ciała stałego albo cieczy.

 

♦ AEROZOL - zawiesina w gazie bardzo drobnych cząstek, praktycznie nie opadających pod wpływem ciążenia. Zależnie od stanu skupienia aerozole dzieli się na mgły (cząstki ciekłe) i dymy (cząstki stałe).

 

♦ ALARM BOJOWY- rozkaz lub umówiony sygnał podany za pomocą radia,syreny lun innych środków, nakazujący pospieszne przejście pododdziału (oddziału) w stan gotowości bojowej.

 

♦ ALARM FAŁSZYWY - jest to wezwania podmiotów systemu lub innych jednostek ochrony przeciwpożarowej do zdarzenia, które faktycznie nie miało miejsca lub zaistniało, lecz nie wymagało podjęcia działań ratowniczych.

 

♦ ALARM FAŁSZYWY W DOBREJ WIERZE- zgłaszający zdarzenie zaobserwował symptomy zagrożenia, np.: dymy, pary, zapachy, lecz po przybyciu na miejsce zagrożenie samoistnie zakończyło się bez możliwości stwierdzenia miejsca lub przyczyny, nie stwarzało zagrożenia, np. para z urządzeń wentylacyjnych lub klimatyzacyjnych, dymy lub ognie technologiczne, wypalanie materiałów pod nadzorem w miejscach do tego celu przeznaczonych, inne zdarzenia, które nie wymagały podjęcia działań ratowniczych.

 

♦ ALARM FAŁSZYWY Z INSTALACJI WYKRYWANIA- zgłaszane przez instalacje wykrywania pożaru lub innych zagrożeń, spowodowane zadziałaniem czujników z takich przyczyn, jak w szczególności: odbłyski światła, dostanie się chwilowe dymu do czujek, wada techniczna czujki, zbyt niski próg alarmu czujki, prowadzone prace powodujące powstanie dymów lub oparów lub z ręcznych ostrzegaczy pożaru nie wymagające podjęcia działań ratowniczych przez podmioty systemu lub inne jednostki ochrony przeciwpożarowej.

 

♦ ALARM FAŁSZYWY ZŁOŚLIWY - zgłaszając zdarzenie sprawca miał na celu wprowadzenie podmiotów systemu lub innych jednostek ochrony przeciwpożarowej w błąd.

 

 

♦ BATALION - oddział w sile od trzech do pięciu kompanii oraz dowódca.

 

♦ BEZPIECZEŃSTWO POŻAROWE- stan eliminujący zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, uzyskiwany przez funkcjonowanie systemu norm prawnych i technicznych środków zabezpieczenia przeciw-pożarowego oraz prowadzonych działań zapobiegawczych przed pożarem.

 

♦ BIODEGRADACJA- rozkład substancji przez określone odmiany mikroorganizmów występujących w środowisku wodnym lub gruncie.

 

♦ BLEVE - w dosłownym tłumaczeniu oznacza wybuch par wrzących cieczy (Boiling Liquids Expanding Vapours Explosions). Skrót stosuje się powszechnie dla określenia wybuchu powstałego w wyniku gwałtownego wycieku łatwo zapalnej cieczy o temperaturze wyższej od jej temperatury wrzenia przy normalnym ciśnieniu atmosferycznym.

 

♦ BŁĄD PARALAKSY- błąd powstający np. przy odczytywaniu wskazań przyrządu pomiarowego podczas obserwowania wskazówki z kierunku prostopadłego do powierzchni podzielni (skali) tego przyrządu.

 

♦ BILANS SIŁ I ŚRODKÓW- ilościowe zapotrzebowanie sił i środków do przeprowadzenia skutecznej akcji ratowniczo-gaśniczej.

 

♦ BILANS WODNY - ilościowe zapotrzebowanie wody do gaszenia pożaru.

 

♦ BIOAKUMULACJA - zgromadzenie w organiźmie żywym związku chemicznego w stężeniu większym, niż występuje on w otoczeniu.

 

♦ BODZIEC TERMICZNY - każdy czynnik mający (lub mogący wytworzyć) odpowiednio wysoką temperaturę i pojemność cieplną zdolną do zapalenia materiałów palnych bądź zainicjować wybuch gazów, pyłów lub par cieczy palnych.

 

♦ BRYGADA - związek pododdziałów i oddziałów realizujący w granicach administracyjnych województwa wielkoobszarowe działanie ratownicze.

 

♦ CIECZ NIEBEZPIECZNA POŻAROWO - ciecz o temperaturze zapłonu do 55°C.

 

♦ CIŚNIENIE DYSPOZYCYJNE- ciśnienie przewidziane do pokonania oporów przepływu wody w linii tłocznej między motopompami ustawionymi szeregowo w systemie dostarczania wody na duże odległosci przez przetłaczanie. Ciśnienie to wynosi 65 m słupa wody (0,65 MPa).

 

♦ CIŚNIENIE PRÓBNE- ciśnienie pod jakim bada się węże pożarnicze, elementy urządzenia lub całą instalację przed oddaniem jej do eksploatacji.

 

♦ CIŚNIENIE ROBOCZE - najwyższe ciśnienie, które może wystąpić podczas pracy urządzenia.

 

♦ CZAS GASZENIA POŻARU- czas, który upłynął od wejścia do akcji jednostek straży pożarnej do momentu przerwania podawania środka gaśniczego.

 

♦ CZAS LOKALIZACJI POŻARU- czas, który upłynął od wejścia do akcji jednostek straży pożarnej do opanowania pożaru.

 

♦ CZAS OPERACYJNY - czas przewidziany na wykonanie przez straż pożarną zadania bojowego.

 

♦ DEFLAGRACJA - spokojne spalanie substancji wybuchowych, spalanie bez wybuchu.

 

♦ DEKONTAMINACJA - jest to zespół czynności wykonywanych na terenie akcji ratownictwa chemiczno-ekologicznego zmierzających do zneutralizowania szkodliwego oddziaływania substancji niebezpiecznych na ludzi i otoczenie.

 

♦ DEKONTAMINACJA WSTĘPNA- jest realizowana bezpośrednio po zakończeniu działań, najczęściej na terenie akcji. Powinna zapewnić poziom skażenia nie zagrażający zdrowiu i życiu ratownika, a sprzęt używany w trakcie działań nie powinien stać się źródłem dalszego skażenia środowiska i ludzi z nim się stykających.

 

♦ DEKONTAMINACJA WŁAŚCIWA- jest prowadzona poza terenem akcji - w strażnicy lub specjalnie przeznaczonym do tego celu miejscu. Jej zadaniem jest pełne odkażenie ratowników oraz sprzętu.

 

♦ DETONACJA - zjawisko rozkładu materiału wybuchowego przebiegające z dużą prędkością, któremu towarzyszy huk i nagłe wyzwolenie dużej energii.

 

♦ DGW - dolna granica wybuchowości.

 

♦ DOGASZANIE POŻARU - faza działań bojowych związana z gaszeniem pojedynczych ognisk pożaru.

 

♦ DOLNA GRANICA WYBUCHOWOŚCI- najniższe stężenie substancji palnej (gazów, par, pyłów) w mieszaninie z powietrzem, przy którym może nastąpić zapalenie się tej substancji (wybuch) pod wpływem bodźca termicznego.

♦ DOWÓDCA- osoba, która na mocy odpowiednich regulaminów organizacyjnych ma prawo do wydawania rozkazów i poleceń podległym ratownikom pododdziałom i oddziałom.

 

♦ DOWÓDCA ODCINKA BOJOWEGO (DOB) - osoba podlegająca bezpośrednio KAR, otrzymująca od niego rozkazy, odpowiedzialna za oddane jej do dyspozycji siły oraz za skuteczność i wyniki ich działania na przydzielonym odcinku bojowym.

 

♦ DOWÓDCA ZMIANY- ratownik wyznaczony do kierowania zmianą służbową.

 

♦ DRUGI RZUT - siły i środki przewidziane w planach obrony do udziału w określonych działaniach bojowych w przypadku gdy siły i środki pierwszego rzutu są niewystarczające.

 

♦ DUPLEKS - system łączności telegraficznej, w którym sygnały mogą być przekazywane jednocześnie w obu kierunkach.

 

♦ DYFUZJA- samorzutne mieszanie się składników układu w wyniku chaotycznego ruchu cząsteczek i atomów.

 

♦ DYM- substancja chemiczna powstała wskutek rozkładu termicznego materiału palnego, występująca w powietrzu w postaci aerozoli drobnych cząsteczek ciał stałych, pary wodnej, sadzy, par cieczy palnych, gazów pożarowych, itp. Ilość wydobywającego się dymu jest tym większa, im więcej pierwiastków węgla mają w swojej strukturze palące się materiały.

 

♦ DYMOSZCZELNOŚĆ - zdolność do przeciwstawienia się przenikaniu przez elementy budowlane budynku gazów i par lub (i) płomieni w warunkach pożaru, nazywana także szczelnością pożarową.

 

♦ DYREKTYWA - ustalenie (pisemne) lub wskazówka postępowania wydane przez dowódców przełożonych wyższych szczebli.

 

♦ DYSLOKACJA - rozlowkowanie jednostek straży pożarnej w rejonach działania, rejonie koncentracji, rozmieszczenie stanowisk gaśniczych itp. na terenie akcji.

 

♦ DYSPERSYJNOŚĆ PIANY- właściwość charakteryzująca stopień rozdrobnienia pęcherzyków piany gaśniczej. Dyspersyjne piany gaśnicze mają pęcherzyki wielkości średnio 3 mm.

 

♦ DYSPONOWANIE - stawianie w stan gotowości bojowej i kierowanie do działań jednostek ochrony ppoż. i innych podmiotów ratowniczych.

 

♦ DYSPOZYTOR - funkcjonariusz pożarnictwa pełniący służbę na stanowisku kierowania, którego zadaniem jest przyjmowanie zgłoszeń o pożarach i innych zdarzeniach, ich analizowanie i dysponowanie jednostek straży pożarnej do działań bojowych.

 

♦ DYSTYNKCJE SŁUŻBOWE - oznaki stopni pożarniczych w kolorze złotym noszone na naramiennikach i otokach czapek.

 

♦ DZIAŁANIA POŁĄCZONE - forma działań łączących natarcie z obroną w celu zmniejszenia szybkości rozprzestrzeniania się pożaru i obrony obiektów położonych bezpośrednio przy strefie spalania.

 

♦ DZIAŁANIA RATOWNICZE - czynności podjęte w celu ochrony życia, zdrowia, mienia a także likwidacji źródła powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.

 

♦ DZIAŁANIA SKONCENTROWANE- działania polegające na równoczesnym wprowadzeniu do akcji niezbędnej ilości sił i środków celem wykonania zadania bojowego.

 

♦ GODZINA ZLOKALIZOWANIA POŻARU - moment, w którym na skutek działań bojowych pożar nie rozprzestrzeniał się na dalsze powierzchnie bezpośrednio lub pośrednio zagrożonych obiektów, obszaru itp.

 

♦ KOTEW - pręt stalowy służący do wzmocnienia połączeń konstrukcyjnych elementów budowlanych.

 

♦ KROKIEW - element nośnej konstrukcji dachu w postaci belki drewnianej podtrzymującej pokrycie dachu.

 

♦ KUBATURA BUDYNKU - objętość wszystkich kondygnacji nadziemnych, przyziemnych i podziemnych, liczona w metrach sześciennych.

 

♦ LAKMUS - barwnik stosowany w chemii jako wskaźnik kwasowości roztworów wodnych. Lakmus w obecności kwasu barwi się na czerwono, a zasady na niebiesko.

 

♦ LARYNGOFON - mikrofon umieszczony na szyi mówiącego i działający pod wpływem drgań jego krtani; nie reaguje na dźwięki przenoszone przez powietrze, umożliwia porozumiewanie się pożarników w pomieszczeniach o dużym nasileniu hałasu.

 

♦ LEGAR - gruba belka stosowana jako podkład (podpora) pod ciężkie przedmioty lub na której układa się deski podłogowe.

 

♦ LEPKOŚĆ - własność płynów charakteryzująca się stopniem ich płynności (lejności) i przyczepności do różnych ciał podczas ruchu jednych warstw względem drugich, zależna w dużym stopniu od temperatury i ciśnienia.

 

♦ LICZBA SPIENIENIA- jest to stosunek objętości piany do objętości roztworu z którego ta piana powstała..

LIKWIDACJA POŻARU - gaszenie pożaru w celu wyeliminowania możliwości ponownego wznowienia palenia i ostatecznego ugaszenia.

 

♦ LINIA GAŚNICZA- linia wężowa od nasady tłocznej rozdzielacza, pompy pożarniczej lub hydrantu, zakończona prądownicą lub wytwornicą.

 

♦ LINIA GŁÓWNA- linia tłoczna od nasady pompy do nasady rozdzielacza.

 

♦ LINIA SSAWNA - linia wężowa zbudowana z węży ssawnych służąca do pobierania (ssania) wody z otwartych punktów czerpania wody.

 

♦ LINIA ZASILAJĄCA- linia wężowa od hydrantu do pompy lub od pompy do kolejnej pompy.

 

♦ LINIOWA PRĘDKOŚĆ ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ POŻARU - droga przebyta przez front pożaru w danym kierunku w jednostce czasu.

 

♦ LNG (Liquefied Natural Gas) - skroplony gaz naturalny. Głownym składnikiem jest zwykle metan. Termin LNG jest potocznie odnoszony tylko do tego gazu, choć w rzeczywistości LNG składa się również z dwutlenku węgla i siarkowodoru.

 

♦ LOGGIA - wnęka balkonowa otwarta na zewnątrz budynku, utworzona przez załamanie i cofnięcie części ściany zewnętrznej w głąb budynku.

 

♦ LOKALIZACJA POŻARU - powstrzymanie rozprzestrzeniania się pożaru i ograniczenie intensywności procesu spalania.

 

♦ LPG (Liquefied Petroleum Gas) - skroplony gaz petrochemiczny. Składa się głownie z propanu, butanu i pentanu.

 

♦ ŁUK ELEKTRYCZNY - zjawisko przepływu prądu elektrycznego wskutek przebicia warstwy zjonizowanego powietrza lub gazu między częściami urządzeń elektrycznych będących pod napięciem. Zjawisku towarzyszy silne białe światło i wysoka temperatura (ponad 3000$deg;C). Łuk elektryczny jest zdolny do zapalenia wszystkich materiałów palnych i spowodowania pożaru.

 

♦ ŁUNA- odblask pożaru widoczny nad horyzontem.

 

♦ MANOMETR - ciśnieniomierz; przyrząd do pomiaru ciśnienia gazu lub cieczy wyższego od ciśnienia atmosferycznego.

 

♦ MANOMETRYCZNA WYSOKOŚĆ PODNOSZENIA- wysokość podnoszenia geometryczna powiększona o sumę oporów pompy i węży tłocznych mierzona w metrach słupa wody.

 

♦ MANOWAKUOMETR- przyrząd łączący dwa przyrządy (manometr i wakuometr) służący do pomiaru ciśnienia cieczy wyższego od ciśnienia atmosferycznego oraz do mierzenia próżni (podciśnienia, ciśnienia niższego od ciśnienia atmosferycznego), montowany jest na pompie pożarniczej po stronie ssawnej.

♦ MANSARDA- pomieszczenie mieszkalne na kondygnacji strychowej, mające na ogół część sufitu pochyloną.

 

♦ MATERIAŁY NIEBEZPIECZNE POŻAROWO - rozumie się przez to ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 55°C, gazy palne, ciała stałe wytwarzające w zetknięciu z wodą lub parą wodną gazy palne, ciała stałe zapalające się samorzutnie w powietrzu, materiały wybuchowe i pirotechniczne, ciała stałe palne utleniające o temperaturze rozkładu poniżej 21°C, ciała stałe jednorodne o temperaturze samozapalenia poniżej 200°C oraz materiały mające skłonności do samozapalenia.

 

♦ MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY - każdy materiał o aktywności właściwej większej niż 70 Bq/kg.

 

♦ MIEJSCOWE ZAGROŻENIE- jest to inne niż pożar zdarzenie wynikające z rozwoju cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody, a stwarzające zagrożenie dla życia, środowiska lub mienia.

 

♦ MIEJSCOWE ZAGROŻENIE DUŻE - jako nagłe, nieprzewidziane zdarzenie, podczas którego wystąpiło zbiorowe zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia dużej wartości lub środowiska naturalnego, występujące na znacznym obszarze.

 

♦ MIEJSCOWE ZAGROŻENIE LOKALNE - jako nagłe, uszkodzenia części obiektu, w szczególności budynku lub urządzenia technicznego powodujące przerwę w jego użytkowaniu lub utratę jego właściwości funkcjonalnych, stwarzające zagrożenie dla życia, zdrowia lub mienia.

 

♦ MIEJSCOWE ZAGROŻENIE MAŁE - jako nagłe, uszkodzenia elementów urządzeń, maszyn, pojazdów, obiektów, które mogą powodować zagrożenie dla życia, zdrowia lub mienia, wymagające interwencji podmiotów systemu lub innych jednostek ochrony przeciwpożarowej, a także gdy jednostki ochrony przeciwpożarowej wspomagają inne służby ratownicze, porządkowe, mogące także występować jako prawdopodobne, wymagające jednak rozpoznania tego zagrożenia.

 

♦ MIEJSCOWE ZAGROŻENIE ŚREDNIE- jako nagłe zdarzenie, którego następstwem jest jednostkowe zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia lub skażenie środowiska, występujące na niewielkim obszarze, powierzchni lub ograniczone do jednego obiektu.

 

♦ NADCIŚNIENIE- różnica między ciśnieniem w danym punkcie cieczy lub gazu a niższym od niego ciśnieniem zewnętrznym.

 

♦ NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE (NDS) - jest to takie stężenie substancji szkodliwej, które przy stałym kontakcie z nią w ciągu 8-godzinnego dnia pracy przez wieloletni nawet okres nie wywołuje żadnych objawów zatrucia.

 

♦ NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE CHWILOWE (NDSCh) - jest to takie stężenie czynników szkodliwych dla zdrowia - ustalone jako wartości średnie - które nie powinno powodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika oraz jego przyszłych pokoleń, jeśli utrzymuje się ono w środowisku pracy dłużej niż 30 minut podczas pracy zmiany roboczej.

 

♦ NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIE PROGOWE (NDSP) - jest to takie stężenie czynników szkodliwych dla zdrowia, które ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być przekroczone w środowisku pracy.

 

♦ NAPĘD HYDRAULICZNY- napęd wywołany przez ruch cieczy pod odpowiednim ciśnieniem.

 

♦ NAPĘD PNEUMATYCZNY - napęd maszyny lub urządzenia osiągany przez wykorzystanie sprężonego powietrza.

 

♦ NAPIĘCIE KROKOWE - napięcie występujące między punktami ziemi dotykanymi przez stopy człowieka przechodzącego w miejscu

naelektryzowanym, wskutek zetknięcia przewodu wysokiego napięcia z ziemią.

 

♦ NASADA- rodzaj połączenia szybkorozłącznego pożarniczych węży tłocznych i węży ssawnych.

 

♦ NATARCIE- podstawowa forma działania taktycznego polegająca na bezpośrednim działaniu na ognisko pożaru, zmierzająca do całkowitego przerwania procesu spalania.

 

♦ NEUTRALIZACJA- zobojętnianie; reakcja wzajemnego działania zasady i kwasu, w wyniku której powstaje sól i woda.

 

♦ NOMENKLATURA- obowiązująca symbolika (oznaczenie) i terminologia (nazewnictwo) materiałów, wyrobów, czynności itp.

 

♦ NORMALNE WARUNKI CIŚNIENIA I TEMPERATURY - 1)w fizyce: temperatura 0$deg;C i ciśnienie 1 atm; 2)w technice: temperatura 20$deg;C i ciśnienie 1 at.

 

♦ OBRONA - podstawowy rodzaj działania bojowego mający na celu niedopuszczenie do zapalenia się obiektów zagrożonych bezpośrednio lub pośrednio od promieniowania cieplnego lub ognii lotnych, bądź działanie opóźniające rozprzestrzenianie się pożaru.

 

♦ OBRONA BLIŻSZA - obrona skierowana na obiekty zagrożone bezpośrednio z zadaniem niedopuszczenia do rozprzestrzeniania się pożaru.

 

♦ OBRONA DALSZA - działania na obiekty zagrożone pośrednio z zadaniem niedopuszczenia do wytworzenia nowych ognisk pożaru.

 

♦ OBWÓD POŻARU - linia okalająca powierzchnię pożaru.

 

♦ OCENA MOŻLIWOŚCI - określenie wydajności i przydatności sił i środków zgromadzonych na terenie akcji po ocenie sytuacji.

 

♦ OCENA SYTUACJI - określenie konsekwencji wynikających ze stanu rozwoju i rozprzestrzenienia się pożaru oraz stopnia stwarzanych zagrożeń.

 

♦ ODCINEK BOJOWY - wyodrębniona część np. terenu akcji, terenu pożaru, gdzie jedna lub kilka jednostek straży pożarnej ma określone zadanie do wykonania.

 

♦ ODWÓD- wydzielone siły i środki pozostające w dyspozycji dowódcy akcji.

 

♦ ODWÓD TAKTYCZNY - wydzielone siły i środki jako rezerwa (1/3, 1/2 sił zaangażowanych) na terenie działań bojowych pozostające w dyspozycji dowódcy akcji.

 

♦ OGNIE LOTNE - niespalone, rozżarzone cząstki materiału palnego przenoszone za pomocą wiatru i ruchów konwekcyjnych powietrza na znaczne odległości, mogące powodować powstanie nowych źródeł pożaru.

 

♦ OGNISKO POŻARU - część terenu pożaru, gdzie spalanie jest najbardziej intensywne.

 

♦ OGNIE ŻGĄCE - języki ognia powstające w fazie pośredniej między spalaniem a wybuchem. Warunki sprzyjające takiemu spalaniu występują podczas pożaru w pomieszczeniu zamkniętym, z którego nie jest odprowadzane ciepło ani produjty spalania, a w którym pożar trwa przez dłuższy czas bez dostatecznego dostępu tlenu. Ognie żgące powstają w momencie dopływu powietrza bogatego w tlen, np. na skutek otwarcia okna, drzwi.

 

♦ OKAP - 1) rodzaj daszka z wyciągiem do chwytania iskier, dymu, gazu wydobywającego się z ogniska, pieca itp.; 2) dolny brzeg dachu wystający poza ścianę budynku w celu odprowadzenia wody opadowej.

 

♦ OLEJ- (rozlewy olejowe) - surowa ropa naftowa, dowolny produkt jej przerobu (z wyjątkiem chemikaliów), a także odpady zawierające ropę lub jej produkty. Dla potrzeb usuwania awarii olejowych pojęciem tym określa się oleje opałowe i napędowe, z wyłączeniem benzyny, do której nie odnoszą się metody usuwania rozlewów olejowych.

 

♦ OŚ POŻARU - linia prostopadła do frontu pożaru, przechodząca przez teren pożaru zgodnie z kierunkiem rozprzestrzeniania się pożaru.

 

♦ OTWARTY OGIEŃ - zjawisko spalania się ciał, dostrzegane w postaci płomieni i żaru.

 

♦ PIANA CHEMICZNA - powstaje w wyniku reakcji chemicznej w roztworze wodnym środka pianotwórczego pomiędzy łatwo rozpuszczalnymi węglanami a mocnym kwasem lub solą hydrolizującą w wodzie z wytworzeniem odczynu silnie kwaśnego, prowadzonej w zamkniętym zbiorniku lub przewodach rurowych.

 

♦ PIANA GAŚNICZA CIĘŻKA- zbiór pęcherzyków wypełnionych dwutlenkiem węgla lub powietrzem o liczbie spienienia do 20.

 

♦ PIANA GAŚNICZA LEKKA - zbiór pęcherzyków wypełnionych powietrzem o liczbie spienienia powyżej 200.

 

♦ PIANA GAŚNICZA ŚREDNIA - zbiór pęcherzyków wypełnionych powietrzem o liczbie spienienia od 20 do 200.

PIANA MECHANICZNA- powstaje przez energiczne mechaniczne zmieszanie wodnych, zwykle kilkuprocentowych, roztworów środków pianotwórczych z powietrzem lub gazem obojętnym.

 

♦ PLUTON - pododdział w sile od trzech do czterech zastępów lub dwóch sekcji, liczący od 15 do 21 ratowników, w tym dowódca.

 

♦ PŁATEW - belka podłużna w konstrukcji nośnej dachu, łącząca dźwigary, podtrzymująca krokwie lub jętki.

 

♦ PŁYNNOŚĆ PIANY - jest to zdolność piany do rozpływania się po powierzchni ciał stałych lub cieczy.

 

♦ PODCIŚNIENIE - różnica między ciśnieniem zewnętrznym, najczęściej ciśnieniem atmosferycznym a niższym od niego ciśnieniem w danym punkcie cieczy lub układu linii wężowej.

 

♦ PODCIĄG - belka o dużych wymiarach, na której opierają się inne belki danej konstrukcji.

 

♦ PODPINKA - sprzęt pomocniczy służący do podwieszania węża pożarniczego rozwiniętego między biegami schodów klatki schodowej na drabinie, stosowany w celu odciążenia prądownika oraz zabezpieczenia łączników pożarniczych przed uszkodzeniem zaczepów (kłów) i miejsc zataśmowania.

 

♦ POGORZELISKO - miejsce gdzie był pożar,są spalone resztki obiektu, zgliszcza, teren po zakończeniu działań.

 

♦ POMPA STRUMIENIOWA - zob. ejektor.

 

♦ POWIERZCHNIA POŻARU - rzut strefy spalania na poziomą lub pionową płaszczyznę.

 

♦ POŻAR - niekontrolowany proces palenia w w miejscu do tego nie przeznaczonym.

 

♦ POŻAR BARDZO DUŻY - występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp., o powierzchni ponad 1001 m2 lub objętości ponad 5001 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni ponad 101 ha lub jeżeli podano ponad 37 prądów gaśniczych.

 

♦ POŻAR BLOKOWY- pożar obejmujący kilka kondygnacji jednego obiektu lub pożar zespołu obiektów.

 

♦ POŻAR DUŻY - występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp., o powierzchni od 301 do 1 000 m2 lub objętości od 1 501 do 5 000 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni powyżej 10 ha i nie większej niż 100 ha lub jeżeli podano 13-36 prądów gaśniczych.

 

♦ POŻAR MAŁY- występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp., o powierzchni do 70 m2 lub objętości do 350 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni nie większej niż 1 ha lub jeżeli podano do 4 prądów gaśniczych.

 

♦ POŻAR OTWARTY - pożar rozwijający suię i rozprzestrzeniający się na odkrytej przestrzeni z oznakami żarzenia lub świecenia.

 

♦ POŻAR PODPOWIERZCHNIOWY (torfowo-murszowy) - pożar głębszych warstw gruntowych, najczęściej na terenach łąk i lasów.

 

♦ POŻAR PRZESTRZENNY - pożar obejmujący wiele obiektów, pożar lasów,upraw itp.

 

♦ POŻAR ŚREDNI - występuje, jeśli w jego wyniku zostały spalone lub zniszczone: obiekty lub ich części, ruchomości, składowiska materiałów, maszyny, urządzenia, surowce, paliwa itp., o powierzchni od 71 do 300 m2 lub objętości od 351 do 1 500 m3; lasy, uprawy, trawy, torfowiska i nieużytki, o powierzchni powyżej 1 ha i nie większej niż 10 ha lub jeżeli podano 5�12 prądów gaśniczych.

 

♦ POŻAR UKRYTY - pożar, który rozwija się i rozprzestrzenia w pustych przestrzeniach stropów, stropodachów, ścian, podłóg itp., bez oznak świecenia i żarzenia.

 

♦ POŻAR WEWNĘTRZNY - pożar rozwijający się i rozprzestrzeniający wewnątrz obiektu.

 

♦ POŻAR WEWNĘTRZNY UKRYTY - pożar w pustych przestrzeniach stropów, ścian, wewnątrz urządzeń i aparatów technologicznych.

 

♦ POŻAR WEWNĘTRZNY OTWARTY - pożar w przestrzeni zamkniętej z widzialnym ogniskiem.

 

♦ POŻAR WIERZCHOŁKOWY - pożar całkowity drzewostanu lasu.

 

♦ POŻAR W ZARODKU - pożar, który nie rozprzestrzenił się poza miejsce powstania.

 

♦ POŻAR ZEWNĘTRZNY - pożar rozwijający się i rozprzestrzeniający na zewnątrz obiektu lub poza obszarem budynku.

 

♦ PRACE NIEBEZPIECZNE POŻAROWO - prace, których prowadzenie może powodować bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru lub wybuchu.

 

♦ PRZECIWOGIEŃ- gaszenie pożarów przestrzennych lasów,upraw itp. przez zapalenie przed frontem pożaru ustalonej powierzni na całej szerokości kierunku rozprzestrzeniania się pożaru i wypaleniu jej przy podjęciu działań obronnych.

 

♦ PRZECIWPOŻAROWY WYŁĄCZNIK PRĄDU - to wyłącznik odcinający dopływ prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru.

♦ POŻOGA - pożar rozprzestrzeniający się z dużą prędkością i obejmujący znaczne powierzchnie.

 

♦ PUNKT CZERPANIA WODY - miejsce poboru wody dla potrzeb akcji ratowniczo-gaśniczej.

 

♦ REAKCJA EGZOTERMICZNA - przemiana fizyczna lub chemiczna, w której energia oddawana jest przez reagenty do ototczenia, np. spalanie.

 

♦ REAKCJA ENDOTERMICZNA - przemiana fizyczna lub chemiczna, wktórej energia jest pobierana przez reagenty z otoczenia.

 

♦ RETENCJA - czasowe zatrzymanie nadmiernej ilości wód lub ścieków w zbiorniku, w celu stopniowego ich odprowadzenia (zbiornik retencyjny).

 

♦ ROTA - dwuosobowy zespół ratowników, wchodzący w skład tego samego zastępu lub specjalistycznej grupy ratowniczej, wykonujący zadania ratownicze lub zabezpieczające, wyposażony w sprzęt ochrony osobistej.

 

♦ ROZKAZ BOJOWY - 1) polecenie (nakaz) podjęcia działania lub zaniechania działania podczas prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczej ; 2) polecenie KAR obowiązujące uczestników akcji ratowniczo-gaśniczej, określające zadania bojowe oraz sposoby ich realizacji w celu ratowania zagrożonych i likwidowania pożaru.

 

♦ ROZPOZNANIE- zorganizowane, aktywne i ciągłe działanie prowadzące do uzyskania informacji co do warunków i przebiegu zdarzenia.

 

♦ ROZPOZNANIE BOJEM - forma rozpoznania polegająca na zbieraniu informacji z równoczesnym prowadzeniem działań. Charakterystyczna dla pierwszej fazy działań w sytuacji dużego zagrożenia.

 

♦ ROZPOZNANIE OGNIOWE - działanie prowadzące do uzyskania informacji o przebiegu pożaru i możliwości prowadzenia akcji gaśniczej.

 

♦ ROZPOZNANIE RATOWNICZE - działania prowadzące do uzyskania informacji o stopniu zagrożenia ludzi, zwierząt i mienia oraz określenia możliwości udzielania skutecznej pomocy.

 

♦ ROZPOZNANIE SZCZEGÓŁOWE - działanie prowadzące do uzyskania danych pozwalających na ocenę skuteczności działań i umożliwiające dokonanie korekty postępowania.

 

♦ ROZPOZNANIE WODNE - działania prowadzące do uzyskania informacji o zasobach wodnych i możliwościach ich wykorzystania.

 

♦ ROZPOZNANIE WSTĘPNE - działania prowadzące do uzyskania informacji dających ogólną orientację w sytuacji w stopniu pozwalającym na podjęcie decyzji co do wariantu działania.

 

♦ ROZPRZESTRZENIANIE SIĘ POŻARU - przyrost powierzchni lub objętości pożaru.

 

♦ RZAZ - szczelina powstająca w drewnie wskutek częściowego przepiłowania

piłą poprzeczną, pilarką, itp.

 

♦ SAGAN - topór strażacki.

 

♦ SAMORATOWANIE - ratowanie siebie z wyższych kondygnacji za pomocą linki strażackiej i zatrzaśnika.

 

♦ SEKCJA - pododdział w sile dwóch zastępów, liczący od dziewięciu do 12 ratowników, w tym dowódca.

 

♦ SKLEPIENIE - strop budowli wykonany w kształcie łuku.

 

♦ SKRZYDŁA POŻARU -linie boczne ograniczające teren. Określa się je stając twarzą do frontu pożaru.

 

♦ SPECJALISTYCZNA GRUPA RATOWNICZA - pododdział ratowników posiadających specjalistyczne przeszkolenie i uprawnienia, wyposażony w sprzęt dostosowany do wykonania specjalistycznego zadania ratowniczego, w sile uzależnionej od specyfiki danej specjalności.

 

♦ SPALANIE CAŁKOWITE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, podczas której produkty nie ulegają dlszemu spalaniu. Produktem całkowitego spalania jest dwutlenek węgla.

 

♦ SPALANIE DYFUZYJNE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, która zależy tylko od czasu koniecznego dla zaistnienia fizycznego kontaktu tlenu z ciałem palnym.

 

♦ SPALANIE KINETYCZNE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, przy której czas spalania zależy tylko od szybkości reakcji chemicznej między tlenem a ciałem palnym.

 

♦ SPALANIE NIECAŁKOWITE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, podczas której otrzymane produkty w wyniku procesu spalania mogą spalać się dalej.

 

♦ SPALANIE DETONACYJNE - reakcja łączenia substancji palnej z tlenem, której towarzyszy występowanie fali podmuchu.

 

♦ SPALANIE LAMINARNE - uporządkowane spalanie, spalanie spokojne.

 

♦ SPALANIE TURBULENTNE - spalanie burzliwe powstające na skutek przypadkowych i nieuporządkowanych zmian kierunku i prędkości przemieszczania się powietrza, produktów spalania pod wpływem różnicy temperatur.

 

♦ STANOWISKO BOJOWE - miejsce, w którym ratownik wykonuje określone działania wynikające z potrzeb akcji.

STANOWISKO DOWODZENIA - miejsce pracy kierującego działaniami ratowniczo-gaśniczymi.

 

♦ STANOWISKO GAŚNICZE - miejsce pracy prądownika.

 

♦ STANOWISKO GAŚNICZE NIŻSZE - usytuowane poniżej ogniska pożaru.

 

♦ STANOWISKO GAŚNICZE ODKRYTE - stanowisko bojowe na którym ratownik pracuje bez przesłon i narażony jest na niebezpieczeństwo działania zjawisk towarzyszących spalaniu lub innego zdarzenia.

 

♦ STANOWISKO GAŚNICZE OSŁONIĘTE - stanowisko bojowe, na którym ratownik pracuje za zasłoną chroniącą go przed skutkami zjawisk towarzyszących spalaniu lub innego zdarzenia.

 

♦ STANOWISKO GAŚNICZE RÓWNE - usytuowane na poziomie ogniska pożaru.

 

♦ STANOWISKO GAŚNICZE RUCHOME - stanowisko ze zdolnością manewrowania i przemieszczania się.

 

♦ STANOWISKO GAŚNICZE STAŁE - stanowisko bez możliwości przemieszczania się.

 

♦ STANOWISKO GAŚNICZE WYŻSZE - usytuowane powyżej ogniska pożaru.

 

♦ STANOWISKO KIEROWANIA (PA, RSK, WSKR, KCKR) - miejsce z którego zapewniona jest możliwość dysponowania jednostkami straży pożarnych, organizowanie i koordynowanie działań ratowniczych, prowadzenie działalności operacyjno-technicznej oraz współdziałania z innymi podmiotami ratowniczymi.

 

♦ STANOWISKO ROZDZIELACZA - miejsce ustawienia rozdzielacza.

 

♦ STANOWISKO WODNE - miejsce ustawienia pompy i miejsce pracy obsługującego ją.

 

♦ STREFA ODDZIAŁYWANIA CIEPLNEGO - przestrzeń w której wydzielone ciepło stwarza niebezpieczeństwo zmian w sytuacji pożarnej oraz zagrożenie dla ludzi i mienia.

 

♦ STREFA POŻAROWA - to przestrzeń wydzieloną w taki sposób, aby w określonym czasie pożar nie przeniósł się na zewnątrz lub do wewnątrz wydzielonej przestrzeni.

 

♦ STREFA SPALANIA - przestrzeń, w której przebiegają procesy spalania.

 

♦ STREFA ZAGROŻENIA WYBUCHEM - przestrzeń, w której może występować mieszanina substancji palnej z powietrzem o stężeniu zawartym między DGW i GGW.

 

♦ STROP - przykrycie płaskie poziome dzielące budynek na kondygnacje.

 

♦ STROPODACH - przykrycie płaskie lub krzywiznowe spełniające jednocześnie rolę stropu i dachu.

 

♦ SUCHY PION - przeciwpożarowe urządzenia wodne, przeznaczone do szybkiego podania wody na wyższe kondygnacje budynku sprzętem straży pożarnej.

 

♦ SYTUACJA POŻAROWA - stan rozwoju i rozprzestrzenienia się pożaru w danym momencie.

 

♦ SZTAB AKCJI - pomocniczy organ kierującego działaniami ratowniczymi.

 

♦ SZTOLNIA - poziome lub lekko nachylone wyrobisko korytarzowe umożliwiające dostęp do złoża w górzystym terenie.

 

♦ SZYK BOJOWY - rozmieszczenie stanowisk bojowych do wykonania wspólnych czynności w danym ugrupowaniu bojowym.

 

♦ SZYK FRONTALNY - ustawienie stanowisk bojowych wzdłuż linii frontu pożaru.

 

♦ SZYK "KĄTEM W PRZÓD" LUB "KĄTEM W TYŁ" - ustawienie stanowisk tak, by najdalej wysunięte torowały drogę dla pozostałych.

 

♦ SZYK OKRĄŻAJĄCY - rozmieszczenie stanowisk bojowych wzdłuż obwodu pożaru.

 

♦ SZYK OSKRZYDLAJĄCY - rozmieszczenie stanowisk bojowych z jednego lub dwóch skrzydeł pożaru z zadaniem zawężania frontu pożaru.

 

♦ SZYK PIĘTROWY - działania polegające na ustawieniu stanowisk bojowych na różnych poziomach.

 

♦ SZYK "WYSTĘP W LEWO" LUB "WYSTĘP W PRAWO" - działania stosowane przy intensywnie rozprzestrzeniającym się pożarze polegające na ustawieniu stanowisk skośnie do kierunku przemieszczania się ich z zadaniem zbijania płomieni i torowaniu drogi dla stanowisk dogaszających.

 

♦ ŚRODEK POWIERZCHNIOWO CZYNNY - substancja dodawana do cieczy w celu polepszenia jej zdolności zwilżającej, tj. obniżenie napięcia powierzchniowego.

 

♦ ŚWIETLIK - oszklony otwór w suficie lub dachu, dający się otwierać i zamykać, mający na celu oświetlenie pomieszczenia światłem dziennym.

 

♦ TĄPNIĘCIE - wstrząsy podziemne, połączone z hukiem, wywołane pękaniem i usuwaniem się skał w kierunku wyrobiska.

 

♦ TEMPERATURA ABSOLUTNA - temperatura zera bezwzględnego mierzona według skali Kelvina.

 

♦ TEMPERATURA KRYTYCZNA - temperatura właściwa dla danego gazu, powyżej której nie może on być skroplony niezależnie od wielkości zastosowanego ciśnienia.

 

♦ TEMPERATURA ZAPŁONU - najniższa temperatura, przy której wytworzona mieszanina par cieczy z powietrzem pod wpływem czynnika inicjującego ulegnie zapaleniu.

 

♦ TEREN AKCJI - obszar obejmujący teren pożaru oraz tereny związane z prowadzonymi działaniami położone poza granicami terenu pożaru.

 

♦ TEREN POŻARU - obszar na którym znajdują się pomieszczenia, całe budynki, lasy oraz inne obiekty, materiały i budynki zagrożone bezpośrednio przez działanie temperatury oraz zagrożone pośrednio przez ognie lotne.

 

♦ TLENIE - 1) spalanie materiałów palnych w warunkach niedostatecznej ilości tlenu; 2) spalanie materiału palnego bezpłomieniowe (żarzenie).

 

♦ TRWAŁOŚĆ PIANY - jest to zdolność piany do zachowania swoich właściwości, jakie uzyskała w momencie wytworzenia. Trwałość piany określana jest na podstawie szybkości wypływu z niej wodnego roztworu środka pianotwórczego.

 

♦ TYŁ POŻARU - linia znajdująca się po przeciwnej stronie jego rozprzestrzeniania się i rozgraniczająca obiekty palące się od niepalących.

 

♦ UDARNOŚĆ - odporność materiału na pęknięcie przy uderzeniu.

 

♦ UGRUPOWANIE BOJOWE - ustawienie sił i środków do wykonania zadania bojowego, realizowane w szyku bojowym.

 

♦ ZAGROŻENIE POŻAROWE - zespół czynników określonych stosownymi parametrami, mających wpływ na możliwość powstania i rozprzestrzeniania się pożarów.

 

♦ ZAMIAR TAKTYCZNY - określenie celów działania taktycznego, ich kolejności oraz sposobów ich realizacji.

 

♦ ZARZEWIE OGNIA - żarzące się węgle, żar, iskry, żagwie itp. mające odpowiednią pojemność cieplną i odpowiednio wysoką temperaturę zdolną do podtrzymania procesu spalania lub zdolną doprowadzić do powstania nowego pożaru, lub powstania pożaru wtórnego.

 

♦ ZASTĘP - pododdział liczący od trzech do sześciu ratowników, w tym dowódca, wyposażony w pojazd przystosowany do realizacji zadania ratowniczego.

 

♦ ZMIANA SŁUŻBOWA - zespół ratowników pełniących służbę w układzie zmianowym, podzielonych na sekcje, zastępy i roty.

 

♦ ZOBOJĘTNIANIE - proces zachodzący przy dodawaniu do nadmiaru kwasu (zasady) takiej ilości zasady (kwasu), że powstająca substancja ma odczyn obojętny (jej pH=7) .

 

♦ ŻAR - 1) materiał palny spalający się bez płomieniwo; 2) faza spalania płomieniowego, w której lotne substancje przestały wydobywać się z materiału palnego (nastąpiło odgazowanie).